شِبهِ‌ علم

Pseudoscience

شِبهِ‌علم به ادّعاها، باورها، یا کارهایی گفته می‌شود که به‌غلط با عنوان علم ارائه می‌شوند، ولی بر پایهٔ روش علمی نیستند.

یعنی به جای اینکه خرافات و مطالب غیرواقعی را ارائه کنند، از اعتبار علم و اصطلاحات علمی استفاده کرده تا باورپذیری ادعاهای خود را بالا ببرند.

مثال ها
فرد باورمند به شبه‌علم:
از قانون عمل و عکس‌العمل برای توضیح «نتایج کار خیر» استفاده می‌کند.
از «نسبیت» برای توضیح اینکه «فلان مهمانی چقدر نسبت به فلان کلاس درس زودتر تمام شد!»
از «کوانتوم» برای شفا و از «ژنتیک» برای توصیف عقاید سنتی آزموده نشده استفاده میکند.
از «انرژی» به «عرفان» می‌رسد.
از «قانون بقای ماده و انرژی» به این نتیجه می‌رسد که تناسخ وجود دارد و…

نمونه‌هایی دیگر از باورهای شبه‌علمی:
باور به بشقاب‌پرنده‌ها، طالع‌بینی، کف‌بینی، ستاره‌بینی (آسترولوژی)، استفاده از ۱۰ درصد مغز، انرژی‌درمانی، عرفان حلقه، کارما، دارما، تناسخ، بار اخلاقی گذاشتن روی انرژی (انرژی مثبت خوب و انرژی منفی بد) دورآگاهی، شعور مواد، عرفان کوانتومی، زمین تخت‌گرایی، تعبیر خواب، سنگ‌درمانی، چشم سوم و تئوری‌های توطئه در زمینه علم: کره زمین مسطح است و موجودات ماورا زمین در ساخت اهرام مصر دست داشتند.

نمونه‌های شبه‌علم در زمینه دین
باور به آفرینش‌گرایی، طراحی هوشمند، طب اسلامی، ربط دادن تجربیات نزدیک به مرگ با ماوراءالطبیعه، تأثیرات فیزیکی چشم زخم، عوارض وحشتناک خودارضایی و روان‌شناسی اسلامی.

مجلات زرد
شبه‌علم، خوراک نوشتاری بسیاری از مطبوعات عامه‌پسند موسوم به مجلات زرد را می‌سازد. مطالب و باورهای که شبه‌علم نام‌می‌گیرند عموماً با استفاده از شکل استدلال، بحث و واژگان مشابه با مباحث تخصصی علمی، به عنوان مطالعات علمی و ثابت‌شده ارائه می‌شوند اما در عمل، بر بیان اغراق‌آمیز یا دروغ‌پردازی متکی هستند.

در ایران نیز همانند کشورهای دیگر جهان، موارد شبه‌علم بدون ارزیابی دقیق رسانه‌های رسمی به عنوان دستاوردهای علمی واقعی گزارش می‌شود مثل: ساخت موتورهای بدون سوخت، یا دستگاهی که می‌تواند برای شناسایی لحظه‌ای ویروس کرونا از فاصلهٔ دور استفاده شود. این ادعا توسط انجمن فیزیک ایران، در دسته ادعاهای شبه‌علم دسته‌بندی شد.

Source
Wiki