*Conspiracy theory*
اگر شما یک رویداد معاصر یا تاریخی را نتیجهٔ نقشهٔ مخفیانهٔ گروهی دسیسه‌گر می‌دانید و باور به شکل رسمی آن ندارید، شما معتقد به تئوری توطئه هستید.
پژوهش‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که با توجه به بی‌بنیاد بودن تئوریهای توطئه، اعتقاد به آنها، ویژگی روانی و شخصیتی افراد است که می‌تواند با خودشیفتگی، پارانویا، فرافکنی، ماکیاولیسم و اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ارتباط زیادی داشته باشد.
چند نمونه از تئوریهای توطئه رایج:
فرود بر ماه (Moon landing)
در سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ برخی معتقد بودند که فرود روی کره ماه صحت ندارد و ساختگی میباشد.
سرکوب انرژی رایگان (Free energy suppression)
که می‌گوید منابع انرژی سبز و سازگار با محیط زیست (مانند توربینهای بادی, باتریهای خورشیدی و غیره)، توسط حکومت یا شرکت‌های انرژی سرکوب می‌شوند تا تولید انرژی توسط سوخت فسیلی یا انرژی هسته‌ای و فروش آنها توجیه‌پذیر باشد.
تصور صاف بودن کره زمین (Flat Earth)
بسیاری از تمدن‌های قدیمی به صاف بودن کره زمین اعتقاد داشتند. افراد وقتی در دریا قرار می‌گرفتند، آب‌های اطراف خود را مسطح می‌دیدند و آسمان را به صورت کاسه وارونه‌ای می‌دیدند که روی آب‌ها را پوشانده. پس زمین باید مسطح باشد.
ایلومیناتی (New World Order)
کسانی که معتقدند سازمان‌ها و انجمن‌های مخفی در حال دسیسه چینی برای کنترل امور جهان هستند.
۱۱ سپتامبر (9/11 conspiracy)
که ادعا می‌کنند حملات ۱۱ سپتامبر در سال ۲۰۰۱ یا عمداً اجازه داده شدند یا این که این عملیات با عناصر نفوذی در دولت ایالات متحده بوده است.
آخرالزمان (End of the world)
طبق این تئوری توطئه، گروهی از افراد با کمک شیطان، به قدرتی جادویی رسیدند و این افراد سعی در ایجاد یک حکومت بین‌المللی تمامیت‌خواه دارند. این حکومت توسط شیطان، پیامبر و ضدمسیح رهبری می‌شود.
تئوری توطئه پس‌دمه (Chemtrail)
یک باور نادرست مبنی بر اینکه پس‌دمه‌های (دود) هواپیماها دارای مواد شیمیایی یا بیولوژیکی هستند که برای مقاصد شوم، که عموم مردم از آن خبر ندارند، استفاده می شود.
تمایل ایرانیان برای نظریه‌های توطئه
رواج نظریه‌های توطئه در بین ایرانیان ناشی از ترکیبی از عوامل سیاسی، اجتماعی-روانی و فرهنگی است. از دیدگاه آنان هر اتفاقی، حتی بی‌اهمیت‌ترین اتفاقات برخاسته از تبانی و توطئه‌چینی قدرتهای خارجی است و دستهای پنهان پشت پرده آن را ترتیب داده‌اند. نمونه‌ها:
- اعتقاد به قضا و قدر و گریزناپذیری از سرنوشت
- مسئله ظاهر و باطن و اعتقاد به اینکه: هیچ چیز آن‌طور که به نظر می‌رسد نیست.
- اعتقاد به اینکه یازده امام از دوازده امام شیعه به علت توطئه خلفا کشته شده‌اند.
کار، کار اینگلیسی هاست.
دائی جان ناپلون
ریشه تئوری توطئه
وقایع این دنیا معمولا بسیار پیچیده میباشد و شناخت مطلق آن برای انسان غیرممکن. اکثر مردم هم یا به اطلاعات علمی و درست دسترسی ندارند یا حوصله تحقیق عمیق ندارند. بنابراین یافتن جواب درست برای سوالات ما کار آسانی نیست.
راحت ترین راه این است که ما داستانی قابل فهم برای خود تصور کنیم تا مغز ما آن را به عنوان جواب قبول کرده و قضیه را تمام شده تلقی کند. به جای اینکه قضیه باز مانده و ما مجبور به فکر کردن بمانیم.
این روند فکری، در گذشته لازمه بقای انسان و حیوانات بوده است. چرا که اگر از فهم چیزی عاجز بودیم، مغز ما آن را به عنوان خطر تلقی کرده و از آن دوری می‌ورزید. مثلا اگر حس میکردیم که پشت درخت چیزی تکان میخورد، لازمه بقا این بود که بدانیم که این چیز آیا برای ما خطرناک است یا نه. باید فرار کنم یا بجنگم؟ و تا وقتی که جواب نداشتیم، مغز ما در حالت آماده باش میماند. بنابراین مغز ما همیشه به دنبال سریع ترین و راحت ترین توضیح بوده و میباشد.
انسان مدرن هم هنوز از نظر ژنتیکی همانطور فکر میکند. راحت ترین راه برای یافتن جواب با مصرف کمترین انرژی و کالری. تئوری های توطئهٔ برای مغز ما مانند یک کیک آماده برای معده ما میباشند.
مثال جواب راحت برای مغز
چرا تحقیق کنم در مورد بشقاب پرنده وقتی کلی آدم بهش اعتقاد داره؟ کلی هم عکس گرفتند. کلی هم فیلم در موردش هست. پس حتما وجود داره. جواب حاضره. مسئله حال شد. مغز راحت شد.
خوشبختانه در عصر مدرن، انتخاب دیگری هم برای پیدا کردن جواب هست: تحقیق و مطالعه. ولی این روش بسیار سخت تر از فرض کردن و داستان سرائی میباشد و انرژی و کالری زیادی لازم دارد.
افسوس که جویندگان خرد اندکند. باید که به سخن دانندگان راه جست و باید جهان را کاوش نمود و از هر کسی دانشی آموخت و یک دم را هم برای آموختن نباید از دست داد.
فردوسی
نمونه‌های زنده تاریخی
از لحاظ تاریخی، تئوریهای توطئه ارتباط نزدیکی با تعصب، پروپاگاندا، ساحره‌کشی، جنگ‌ها و نسل‌کشی دارند. مانند:
- انکار بیماری ایدز در قدیم توسط دولت آفریقای جنوبی، با انگیزهٔ تئوریهای توطئه، باعث مرگ حدود ۳۳۰۰۰۰ نفر بر اثر ایدز شد.
- باور به تئوریهای توطئه در مورد غذاهای اصلاح‌شدهٔ ژنتیکی باعث شد که دولت زامبیا کمک‌های غذایی را در طول قحطی رد کند، در زمانی که سه میلیون نفر در این کشور از گرسنگی رنج می‌بردند.
- تئوریهای توطئه همچنین مانع مهمی برای بهبود سلامت عمومی هستند. تشویق به مخالفت با واکسیناسیون و افزودن فلوراید به آب آشامیدنی که با شیوع بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن مرتبط هستند.
سایر اثرات تئوریهای توطئه شامل کاهش اعتماد به روش علمی، رادیکال شدن و تقویت ایدئولوژیک گروه‌های افراطی، و پیامدهای منفی برای اقتصاد است.
CHAT GPT + WIKI