Circadian rhythm
ریتم شبانه‌روزی یا چرخه بیولوژیکی یک چرخهٔ تقریباً ۲۴ ساعته در فرایندهای فیزیولوژیکی گیاهان، جانوران، قارچ‌ها و باکتریها میباشد. اختلال در چرخهٔ زیست‌شناختی انسان می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های بسیاری شود.
اهمیت
هر انسان جزئی از طبیعت است. طبیعت هم رفتار دوره‌ای دارد و این دوره‌ها روی فیزیولوژی انسان اثرات تعیین‌کننده‌ای دارند.
مهم‌ترین ریتم درونی ما که چرخه ۲۴ ساعته است، مسؤول کنترل فرایندهای مهمی میباشد از جمله:
- درجه حرارت بدن
- تولید هورمون
- عملکرد سیستم عصبی مانند گرسنگی، خوابیدن، بیدار شدن و دفع کردن
در ضمن ریتم‌های ماهانه و فصلی هم داریم مثل عادت ماهیانه زنان و عارضه بدخلقی مردان.
از نظر زیست‌شناختی، زمان در حکم همه چیز است. یک فعالیت در یک زمان خاص می‌تواند تعادل و انرژی شما را افزایش دهد و همان فعالیت در زمان و ساعتی دیگر، سبب بی‌تعادلی و خستگی می‌شود. به عنوان مثال بهترین ساعت جذب مواد غذایی در بدن ساعت ۸ شب تا ۴ صبح و بهترین ساعت دفع از ساعت ۴ صبح تا ۱۲ ظهر است.
چرخه‌های شبانه‌روزی
هر ۲۴ ساعت شبانه روز به دو نیمه تقسیم می‌شود یعنی روز – شب که هر کدام شامل سه دروه چهارساعته برای خوردن، خوابیدن، دفع کردن می‌شوند.
تأثیر این دوره‌ها در محیط کاملاً مشخص است. غروب پس از اتمام کار، احساسی از میل به سکوت تجربه می‌شود. سرشب، علاقه به نشستن و استراحت کردن زیاد است. البته ممکن است در مناطق شلوغ شهری این سکوت را نتوانید درک کنید.
بهترین زمان صرف شام ساعت ۶ یا ۷ بعدازظهر میباشد. چرا که برنامه گوارش نهایتاً باید تا ساعت ۱۰ شب به اتمام برسد و از آنجایی که هضم غذا نیازمند افزایش سوخت‌وساز بدن می‌شود، خواب را مختل می‌کند.
ساعت خواب
ساعت خواب در شب بستگی به فعالیت‌های روزانه دارد. حدود ساعت ۱۰ شب بهترین زمان برای خواب است. اگر خوابیدن را در این زمان به تعویق بیندازید، خود را از ترشح هورمون‌ها و جذب مواد مغذی، محروم کرده‌اید. با برهم زدن این چرخه، صبح موقع بیداری، احساس خستگی و کسالت می‌کنید.
گزارش‌های تازه نشان داده که بیدار ماندن بعد از فرارسیدن زمان خواب باعث چاقی هم می‌گردد.
زمان بیدار شدن
زمان بیدار شدن در طلوع خورشید حدود ساعت ۶ صبح است. اگر در این زمان بیدار شوید، ذهن و جسم شما تحت تأثیر احساساتی از قبیل سبکی، چالاکی، گوش به زنگی، شور و اشتیاق، شادابی و نشاط است.
موشهای آزمایشگاهی
در موش‌هایی که کبد چرب به همراه درجهٔ بالایی از کلسترول داشتند، دیده شده که چرخهٔ زیستی‌شان از هم گسیخته بوده‌است. در تحقیقات دانشگاه شمال شرق و مؤسسه پزشکی هاوارد هیوز، محدوده گسترده تغییر مولکولی و رفتاری در موش‌هایی که دوره روزانه کاذب دارند دیده شده‌است.